تاریخچه آموزش مجازی (Virtual Learning)؛ آموزش آنلاین در جهان و ایران

هرآنچه باید از تاریخچه آموزش مجازی یا Virtual learning بدانید

سال 2020 سالی بود که می‌توان گفت کلاس‌های مجازی به حد انفجار رسیدند. همه چیز زیر سر یک بیماری تازه به‌دوران رسیده بود؛ بیماری که این روزها آن را به اسم کرونا می‌شناسند. اما تاریخچه آموزش مجازی نشان می‌دهد که حتی اگر سروکله این بیماری هم پیدا نمی‌شد باز هم کلاس‌های آنلاین راه خودشان را به هر شکلی بود ادامه می‌دادند. به‌اصطلاح دیروزود داشت اما سوخت‌وسوز نه!  

آموزش مجازی این روزها طرفداران زیادی پیدا کرده است؛ روشی که فاصله‌های دور را به هم نزدیک و به عدالت آموزشی کمک می‌کند. این روزها آموزش مجازی یک امر بدیهی و ساده به نظر می‌رسد؛ به‌طوری که بسیاری از افرادی که دنبال آموزش‌دیدن هستند ممکن است اولین سوال‌شان از آموزشگاه مورد نظر این باشد که آیا کلاس از راه دور هم برگزار می‌کنند یا خیر.

اما آیا این آموزش‌های از راه دور، همیشه به همین اندازه رایج و دردسترس بوده‌اند؟ چه روندی طی شده است تا به جایی برسیم که تنها با چند کلیک ساده از این سمت کره زمین در کلاسی شرکت کنیم که در آن سمت کره زمین برگزار می‌شود؟ برای این که با تاریخچه آموزش مجازی در جهان و آموزش از راه دور بیشتر آشنا شوید با ادامه این مطلب همراه باشید.

بیشتر بخوانید: آموزش مجازی چیست؟ هرآنچه که باید درباره آموزش آنلاین بدانید.

فهرست مطالب:

تاریخچه آموزش مجازی و از راه دور در جهان

تاریخچه آموزش مجازی و از راه دور در ایران

لیمس، پیشرو در آموزش مجازی

تاریخچه آموزش مجازی و از راه دور در جهان

اتفاقات مختلفی در طول زمان رخ داد تا بالاخره به عصری رسیدیم که در خانه خود روی کاناپه بنشینیم و از طریق یک صفحه موبایل صحبت‌های استاد را بشنویم؛ به سوالات او پاسخ دهیم و حتی از پایان‌نامه خود دفاع کنیم؛ اما آموزش از راه دور مسیر طولانی را طی کرده است تا به این مرحله برسد. در ادامه با این مسیر آشنا می‌شوید.

تاریخچه آموزش از راه دور

وقتی صحبت از آموزش از راه دور می‌شود، اولین چیزی که به ذهن می‌رسد آموزش مجازی از طریق اینترنت است؛ اما اشتباه نکنید آموزش از راه دور پیشینه‌ای قدیمی‌تر از اینترنت دارد. شاید باورتان نشود اگر بخواهیم این تاریخچه را از سال 1728 میلادی شروع کنیم. در این سال شخصی به نام کالب فیلیپس با پخش یک آگهی در روزنامه به دانش‌آموزان نوید می‌دهد که با دریافت هفتگی دروس می‌توانند به اندازه دانش‌آموزان حضوری آموزش ببینند.

بعد از آن در حدود دویست سال پیش در دهه 1840 شخصی به نام آیزاک پیتمن شروع به ارائه آموزش از راه دور در بریتانیای کبیر کرد. در این روش ارتباط استاد و دانشجویان از طریق اداره پست صورت می‌گرفت. در این دوره دانش‌آموزان می‌توانستند کارهای خود را پست کنند و پس از اتمام موفقیت‌آمیز دوره، گواهی تخصص دریافت کنند.

بعد از آن که پست از رونق افتاد، برنامه‌های رادیویی زنده به مربیان اجازه می‌داد که مستقیما با دانش‌آموزان در خانه صحبت کنند. تا سال 1923، بیش از 10 درصد از ایستگاه‌های پخش رادیویی در اختیار موسسات آموزشی بود.

بعد از رادیو نیز تلوزیون‌ها وارد این عرصه شدند. در سال 1934، دانشگاه آیووا دوره‌های تلویزیونی خود را پخش می‌کرد. مدتی بعد کالج‌های دیگر نیز از این روند پیروی کردند.

تاریخچه آموزش الکترونیکی  

برای بررسی تاریخچه آموزش الکترونیکی به سال 1924 می رویم؛ سالی که در آن دستگاهی اختراع شد که اولین وسیله در یادگیری الکترونیک محسوب می‌شد. این دستگاه «معلم خودکار» به‌گونه‌ای طراحی شده بود که به دانش‌آموزان اجازه می‌داد به‌وسیله آن تمرین کنند و خود را محک بزنند.

سپس در سال 1954 یک پروفسور هاروارد به نام بی‌اف‌اسکینر یک ماشین آموزشی را برای استفاده در مدارس ایجاد کرد. این ماشین آموزشی یک وسیله مکانیکی بود و هدف آن اجرای برنامه درسی برنامه‌ریزی‌شده بود.

همه این اختراعات بسیار مورد استقبال قرار گرفتند تا اینکه در دهه 1960 اولین کامپیوترهای حجیم به وجود آمدند و سپس بعد از آن دنیا با برنامه‌های آموزشی مبتنی‌بر کامپیوتر آشنا شد.

گسترش چشمگیر روش‌های ارائه آموزش آنلاین در دهه 1980 با معرفی اولین MAC آغاز شد. به این ترتیب کامپیوترها دیگر فقط در اختیار متخصصین قرار نداشتند، بلکه خانواده‌ها نیز می‌توانستند در خانه خود یک کامپیوتر داشته باشند و به کمک آن مهارت‌های جدیدی را در خانه یاد بگیرند. این روند به‌مرور ادامه پیدا کرد و به‌قدری پیشرفت کرد تا امروزه به این جایگاه شگفت‌انگیز برسد.

تاریخچه آموزش مجازی یا آنلاین

اگر بخواهیم تاریخچه آموزش آنلاین را به ترتیب سیر وقایع شرح دهیم می‌توانیم به سال 1982 بازگردیم؛ سالی که موسسه علوم رفتاری غرب از کنفرانس کامپیوتری برای ارائه برنامه آموزش از راه دور برای مدیران تجاری استفاده کرد. در ادامه با برخی دیگر از وقایع مهم این سیر تاریخی آشنا می‌شوید.

• در سال 1983 ران گوردون، رئیس سابق آتاری، شبکه دانشگاه الکترونیک را راه‌اندازی کرد تا دوره‌های آنلاین را برای افرادی که رایانه‌های شخصی دارند، در دسترس قرار دهد.
• در سال 1993 دانشگاه بین المللی جونز در سنتنیال کلرادو افتتاح شد و به اولین دانشگاه معتبر کاملا مبتنی‌بر وب تبدیل شد.
• انستیتو CALCampus در سال 1994 اولین برنامه درسی آنلاین را معرفی کرد که آموزش و مشارکت‌ در آن به‌صورت همزمان رخ می‌داد.
• در سال 1998 دانشگاه مجازی کالیفرنیا افتتاح شد. این دانشگاه با هدف به اشتراک‌گذاری اطلاعات در مورد کالج‌ها و دانشگاه‌های معتبر در ایالت کالیفرنیا ایجاد شد. از طریق این منبع آنلاین، اطلاعاتی در مورد فرصت‌های آموزش آنلاین به دانش آموزان داده می‌شد.
• در سال 2002 موسسه فناوری ماساچوست یک برنامه آنلاین به نام پروژه OpenCourseWare راه‌اندازی کرد که سخنرانی‌ها و اطلاعات دوره را به همه افراد در سراسر جهان و به‌صورت رایگان ارائه کرد.
• و بالاخره در سال 2020 همه‌گیری COVID-19 تقریبا هر کالج و دانشگاهی را مجبور کرد که به جای برگزاری کلاس‌های حضوری، به یادگیری آنلاین روی بیاورند.

شاید بعد از آشناشدن با تاریخچه آموزش الکترونیکی این سوال را از خود بپرسید که آموزش مجازی در آینده به چه سمتی خواهد رفت. ممکن است تصور کنید با چنین روندی، در آینده آموزش حضوری به کلی از بین برود؛ اگر چه به نظر این پیش‌بینی اشتباه است؛ اما می‌توان گفت امروزه دیگر دوره‌های آنلاین به بخش جدایی‌ناپذیر از برنامه درسی تبدیل شده‌اند؛ روندی که دیگر نمی‌توان به راحتی از آن گذشت.

تاریخچه آموزش مجازی و از راه دور در ایران

بعد از بررسی آنچه بر سر آموزش از راه دور در دنیا رخ داده است، بد نیست این روند را در ایران هم بررسی کنیم؛ بنابراین در ادامه درباره آموزش از راه دور در ایران حرف می‌زنیم؛ شما را با تاریخچه آموزش مجازی در ایران آشنا می‌کنیم و از کرونا و تاثیراتش صحبت خواهیم کرد.

تاریخچه آموزش از راه دور در ایران

اگر بخواهیم درباره تاریخچه آموزش از راه دور در ایران صحبت کنیم باید سری به دوران قبل از انقلاب بزنیم؛ زمانی که یک دانشگاه مکاتبه‌ای تاسیس شد. هدف این دانشگاه آن بود که مطالب برای دانشجویان پست شود تا آن‌ها بعد از مطالعه این مطالب در آزمون شرکت کنند. بعد از انقلاب این دانشگاه به پیام‌نور تغییر نام داد و کلاس‌های حضوری آن نیز افزایش یافت.

تاریخچه آموزش آنلاین در ایران

در سال‌های 1380 و 1381 برخی از دانشگاه‌ها در ایران برای راه‌اندازی دانشگاه‌ها و رشته‌های مجازی به وزارت علوم تقاضا دادند. اولین مجوز در این زمینه را دانشگاه شیراز دریافت کرد و در اواخر سال 1382 تعدادی رشته مجازی تاسیس شد. مدتی بعد چند دانشگاه دیگر هم وارد این مسیر شدند. دانشگاه‌هایی مثل  دانشکده علوم و حدیث قم، دانشگاه علم و صنعت و دانشگاه امیرکبیر.

در طی سال‌های 1385 و 1386 فعالیت‌های بیشتری در این زمینه شکل گرفت و به‌مرور چندین موسسه آموزشی عالی کاملا الکترونیکی تاسیس شد.

کرونا، مهمان ناخوانده دانشگاه‌های ایران

با آمدن کرونا همه چیز با سرعت بیشتری طی شد. دانشگاه‌هایی که هیچ آشنایی با فضای تدریس در محیط مجازی نداشتند به یکباره مجبور شدند به آموزش مجازی تن بدهند. همین مسئله باعث شد تا بسیاری از این دانشگاه‌ها نتوانند کیفیت مطلوب آموزشی را برای دانشجویان خود فراهم کنند.

 لیمس، پیشرو در آموزش مجازی

از آن جایی که این روزها تصور دنیایی بدون کلاس‌های مجازی غیرممکن است، آموزشگاه‌ها تمام تلاش‌شان را می‌کنند تا گوی سبقت را در این زمینه از یکدیگر بربایند؛ بنابراین انتخاب یک پلتفرم مناسب برای این کار از اهمیت زیادی برخوردار است.

نرم افزار مدیریت آموزشگاه زبان لیمس شرایطی را برای شما فراهم می‌کند تا بتوانید کلاس‌های خود را به‌صورت آفلاین یا آنلاین برگزار کنید. آموزش مجازی به شما کمک می‌کند تا افراد بیشتری را در جامعه هدف خود داشته باشید؛ افرادی را ثبت‌نام کنید که در شهرها یا کشورهای دیگر زندگی می‌کنند و شما هرگز قادر نبودید آن‌ها را در حالت عادی و به‌صورت حضوری در کلاس درس خود داشته باشید.

همچنین برگزاری کلاس آفلاین در لیمس به شما این امکان را می‌دهد تا فقط یک بار محتوای درس را در لیمس بارگزاری کنید تا بعد از آن افراد به‌راحتی به مباحث دسترسی داشته باشند.

یکی دیگر از امکاناتی که لیمس برای شما فراهم می‌کند امکان حضوروغیاب افراد است. شما به‌راحتی می‌توانید از  دستیار هوشمند لیمس برای این کار استفاده کنید و از آوردن برگه‌های کاغذی سر کلاس در امان بمانید.

امکانات لیمس فقط به همین موارد محدود نمی‌شود. شما می‌توانید با کمک لیمس تمام اخبار یا اطلاعاتی که لازم است دانش‌آموزان از آن خبر داشته باشند، به‌صورت خودکار برای آن‌ها ارسال کنید.

از طرف دیگر سرورهای قدرتمند لیمس باعث می‌شوند کمترین قطعی را در طول کلاس تجربه کنید و اعصاب راحتی در طول کلاس داشته باشید.

برای برگزاری یک آموزش با کیفیت از راه دور باید از بسترهای مناسبی استفاده کرد. استفاده از بسترهای نامناسبی که کار با آن‌ها برای آموزگاران و دانش‌آموزان سخت باشد یا امکانات لازم را فراهم نکند، می‌تواند باعث دلسردی آن‌ها شود و آن‌ها را به سمت آموزشگاه‌های دیگر سوق دهد.

اگر نمی‌خواهید برای پیداکردن یک بستر مناسب وقت صرف کنید، شاید بهتر باشد مثل روش‌های قدیمی از اداره پست کمک بگیرید یا آموزش‌های خود را با کبوتر نامه‌رسان به افراد برسانید. احتمالا یادگیری با کبوتر نامه‌رسان جالب‌تر و هیجان‌انگیزتر خواهد بود نسبت به حالتی که مدت‌ها با استفاده از یک پیام رسان یا نرم افزار ضعیف، پای کلاس‌های کسل‌کننده و بدون امکانات بنشینند که مدام قطع و وصل می‌شود!

جمع‌بندی

با این که کرونا باعث شده است آدم‌ها به انزوا کشیده شوند و از دیدن چهره یکدیگر برای مدتی محروم شوند؛ اما بیش از همیشه مزایای استفاده از اینترنت و آموزش مجازی را به ما یادآوری کرده است. تکنولوژی که می‌تواند فاصله‌ها را کوتاه کند و حتی اگر کیلومترها با هم فاصله داشته باشید  به‌راحتی چهره یکدیگر را از یک صفحه کوچک ببینید؛ در بهترین کلاس‌های آموزشی شرکت کنید و شاگرد خبره‌ترین اساتید جهان شوید.

استفاده از پلتفرم‌هایی که بتوانند این تجربه را خوشایند‌تر کنند باید جزو اهداف آموزشگاه‌هایی باشد که می‌خواهند آموزش مجازی را راه‌اندازی کنند. لیمس برای شما پلتفرمی را مهیا می‌کند که بتوانید یک تجربه فرح‌بخش را هم برای آموزگاران و هم شاگردان خود فراهم کنید.

در این مقاله سعی کردیم از تاریخچه آموزش مجازی در جهان و ایران صحبت کنیم. آشناشدن با این تاریخچه به ما یادآوری می‌کند چه راه طولانی برای تسهیل در امر آموزش طی شده است. مسیری که بعد از گذشت چند صد سال بالاخره به نقطه‌ای رسیده است که آرزوی بسیاری از افراد را در زمینه آموزش می‌تواند برآورده کند. اما آینده این مسیر چه می‌شود؟ فکر می‌کنید آموزش‌های مجازی در آینده به چه شکلی خواهند بود؟ آیا تغییرات بزرگتری در پیش است؟ شما در این زمینه چه فکر می‌کنید؟